สัญญาก่อสร้างมาตรฐานของต่างประเทศ FIDIC, JCT และ AIA

สัญญาก่อสร้างที่ใช้โดยทั่วไปมีต้นแบบมาจากหลายแนวคิดและสถาบันทั่วโลก แต่ที่นิยมใช้แพร่หลายมากที่สุดในประเทศไทยน่าจะเป็นแบบสัญญามาตรฐานที่มาจากสถาบัน 3 แห่ง ได้แก่1. International Federation of Consulting Engineers (สมาพันธ์วิศวกรที่ปรึกษานานาชาติ) เรียกโดยย่อว่า FIDIC 2. American Institute of Architectures (สถาบันสถาปนิกอเมริกัน) เรียกโดยย่อว่า AIA 3. Joint Contracts Tribunal (คณะกรรมการร่วมเพื่อวินิจฉัยและกำหนดมาตรฐานสัญญาก่อสร้าง; ปัจจุบันมีสถานะเป็นบริษัทจำกัด) เรียกโดยย่อว่า JCTสถาบันเหล่านี้มีประวัติการก่อตั้งมายาวนานและต่างผลิตแบบสัญญามาตรฐานเกี่ยวกับงานก่อสร้างและงานวิศวกรรม ตลอดจนมีหลักสูตรฝึกอบรมที่ได้รับการยอมรับในระดับนานาชาติเป็นจำนวนมาก วันนี้แอดมินจะพาไปรู้จักกับสถาบันทั้งสามและแบบสัญญาที่น่าสนใจกันอย่างคร่าว ๆ ตามไปดูกันเลยครับ...

International Federation of Consulting Engineers (สมาพันธ์วิศวกรที่ปรึกษานานาชาติ) หรือ FIDIC
เป็นองค์กรวิชาชีพสำหรับวิศวกรที่ปรึกษาและการก่อสร้างที่มีชื่อเสียงโดยเฉพาะอย่างยิ่งในสหภาพยุโรป มีสถานะเป็นองค์การระหว่างประเทศที่ไม่ได้ดำเนินการโดยภาครัฐ (international non-governmental organization) ก่อตั้งเมื่อปี ค.ศ. 1913 โดยการริเริ่มความร่วมมือจาก 3 ประเทศ ได้แก่ เบลเยียม ฝรั่งเศส และสวิตเซอร์แลนด์ ซึ่งใช้ชื่อเป็นภาษาฝรั่งเศสว่า Fédération Internationale Des Ingénieurs-Conseils อันเป็นที่มาของชื่อย่อ FIDIC นั่นเอง ในปัจจุบัน FIDIC มีสำนักงานใหญ่อยู่ที่กรุงเจนีวา สวิตเซอร์แลนด์ และมีสมาชิกมาจากประเทศต่าง ๆ มากกว่า 100 ประเทศทั่วโลก ซึ่งสมาคมวิศวกรที่ปรึกษาแห่งประเทศไทยก็ได้เข้าเป็นสมาชิกของ FIDIC เมื่อปี ค.ศ. 1985 หรือ พ.ศ. 2528
.
American Institute of Architectures (สถาบันสถาปนิกอเมริกัน) หรือ AIA
เป็นองค์กรวิชาชีพด้านสถาปนิกของสหรัฐอเมริกาที่ก่อตั้งขึ้นในปี ค.ศ. 1857 ณ นครนิวยอร์ก ปัจจุบันมีสำนักงานใหญ่อยู่ที่กรุงวอชิงตัน ดีซี มีสถานะเป็นองค์กรซึ่งไม่ใช่รัฐ ตามกฎหมายของสหรัฐอเมริกา ทำหน้าที่กำหนดมาตรฐานวิชาชีพสถาปนิก จัดหลักสูตรการศึกษา ผลักดันเชิงนโยบาย พัฒนาชุมชนเมืองและชนบท สนับสนุนงานวิชาชีพของสถาปนิกในด้านต่าง ๆ รวมถึงการออกใบอนุญาตและกำหนดประเภทของสมาชิกภาพด้วย AIA ยังมีวารสารทางการเป็นของตนเองที่ใช้ชื่อว่า ARCHITECT เริ่มตั้งแต่ปี ค.ศ. 1991 โดยเป็นวารสารรายเดือนเกี่ยวกับการออกแบบ ก่อสร้าง วิจัยและพัฒนา ตลอดจนนำเสนอบทวิจารณ์รายปีด้านสถาปัตยกรรม
.
Joint Contracts Tribunal (คณะกรรมการร่วมเพื่อวินิจฉัยและกำหนดมาตรฐานสัญญาก่อสร้าง) หรือ JCT
เดิมเป็นคณะกรรมการร่วมที่ก่อตั้งขึ้นจาก The Royal Institute of British Architects และ The National Federation of Building Trades Employers ในปี ค.ศ. 1931 ที่ประเทศอังกฤษ ทำหน้าที่หลักในการวินิจฉัยการปรับปรุงแบบมาตรฐานของสัญญาก่อสร้างและเอกสารมาตรฐานอื่น ๆ เกี่ยวกับธุรกิจก่อสร้างในอังกฤษ จนกระทั่งในปี ค.ศ. 1998 JCT ได้จดทะเบียนเป็นบริษัทจำกัด และปัจจุบันมีองค์กรวิชาชีพ สมาคม และสถาบันต่าง ๆ ในด้านวิศวกรรม สถาปัตยกรรม กฎหมายก่อสร้าง สัญญาก่อสร้าง ทั้งในอังกฤษและสก็อตแลนด์เป็นสมาชิก และร่วมดำเนินการ

.

กิจกรรมหลักของ FIDIC เช่น การจัดการประชุมระดับโลกสำหรับวิศวกรที่ปรึกษา (World Consulting Engineering Conference) การฝึกอบรม/สัมมนาสำหรับวิศวกรและวิศวกรที่ปรึกษา การพัฒนาคู่มือวิชาชีพสำหรับวิศวกรที่ปรึกษา การผลิตบทความและเอกสารทางวิชาการเกี่ยวกับงานก่อสร้างและวิศวกรรม ตลอดจนการจัดทำแบบสัญญามาตรฐานต่าง ๆ ที่มีความเฉพาะเจาะจงสำหรับงานก่อสร้างแต่ละประเภท เช่น สัญญาการขุดลอกและแปลงสภาพที่ดิน (Dredging and Reclamation Contract) สัญญาแบบพื้นฐานทั่วไป (Short Form of Contract) สัญญาก่อสร้าง (Construction Contract) สัญญาออกแบบและก่อสร้างโรงงาน (Plant & DB Contract) สัญญาออกแบบ ก่อสร้าง และดำเนินงาน (DBO Contract) สัญญาจ้างเหมาแบบเบ็ดเสร็จ (Turnkey Contract) เป็นต้น

.

แบบสัญญาของ AIA ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางในวงการสถาปนิกและวิศวกรรมของสหรัฐอเมริกา โดยเฉพาะอย่างยิ่งในธุรกิจออกแบบและก่อสร้าง AIA มีแบบสัญญาหลายประเภท เช่น เงื่อนไขทั่วไปสำหรับสัญญาก่อสร้าง (General Conditions of the Contract for Construction) สัญญาระหว่างเจ้าของกับผู้รับจ้างแบบระบุราคา (Standard Form of Agreement between Owner and Contractor: Fixed-Price) สัญญาระหว่างผู้รับจ้างและผู้รับจ้างช่วง (Contractor-Subcontractor Contract) หนังสือสั่งงานให้ผู้รับเหมาเปลี่ยนแปลง เพิ่ม หรือลดงาน (Change Order) เป็นต้น

.

JCT เองก็มีแบบสัญญาและเอกสารมาตรฐานด้านการก่อสร้างที่ถูกนำไปใช้มากมาย เช่น สัญญาที่ปรึกษา (Consultant Agreements) สัญญาระหว่างผู้รับจ้างกับผู้รับจ้างช่วง (Contractor and Subcontractor Contract) แบบฟอร์มโครงการหลัก (Major Project Form) แบบฟอร์มมาตรฐานของสัญญาก่อสร้าง (Standard Form of Building Contract) สัญญาออกแบบและก่อสร้าง (Design and Build Contract) สัญญาสำหรับการปรับปรุงและดูแลรักษาบ้าน (Contract for Home Repairs and Maintenance) ตลอดจนข้อกำหนดต้นแบบว่าด้วยอนุญาโตตุลาการในธุรกิจก่อสร้าง (The Construction Industry Model Arbitration Rules) เป็นต้น

เพื่อน ๆ ที่สนใจมาร่วมแลกเปลี่ยนกันได้นะครับ คราวหน้าแอดมินจะมาเล่าว่า concept ของแบบสัญญาของแต่ละสถาบันนั้นเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไรบ้างครับ